Ontmoet je innerlijke familie!
De Innerlijke criticus is een stemmetje in jou dat vaak commentaar heeft op wat je doet. ‘Je werkt niet hard genoeg, je had best nog wel dit of dat kunnen doen’. ‘Wat stom dat je dit gezegd hebt tegen die ouder, ze zullen wel denken!’ Had je die leerling niet beter kunnen begeleiden, je bakt er niks van’. ‘Waarom heb je je mond niet opengedaan tijdens de vergadering, stommerd’. ‘Wat ben je voor een moeder om je kind 1/2/3/4/5 dagen naar de opvang te brengen!’, enzovoort, enzovoort.
De innerlijke criticus is bij de meesten van ons vaak verreweg het meest aan het woord, bewust of onbewust. Maar wij hebben nog meer delen, zeg maar stemmetjes of ikken ofwel je innerlijke familie. Misschien ken je ze wel.
Zo heb je ook een perfectionist, een drammer, een drijver, een twijfelaar. Maar ook een moeder, een genieter, een luiaard, een extraverte, een feestbeest enz. We hebben alle delen die er bestaan in ons, alleen zijn sommige veel meer op de voorgrond dan anderen, dit is mede afhankelijk van de context waarin je zit. Op je werk laat je wellicht andere delen meer zien dan thuis. Je kunt je voorstellen dat als de perfectionist op de voorgrond zit, de luiaard ver weg gestopt is. Hij is er wel maar je kunt er op dat moment nog niet zo makkelijk bij.
Wat fijn is te weten is dat jij dus niet die perfectionist BENT maar dat het een deel van je is. En dat je kunt leren te kiezen om het tegenovergestelde (en soms verstoten) deel meer op de voorgrond te zetten. Daarvoor is bewustwording van dit soms al genoeg, soms kan het helpen in therapiesessies meer balans tussen die tegenovergestelde delen te krijgen. Je wilt de perfectionist niet kwijt, je wilt alleen bewust kunnen kiezen tussen perfectionisme en lui zijn zodat je beter in balans komt. in plaats van geleefd te worden door dat perfectionistische deel waardoor je iedere keer over je eigen grenzen heen gaat.
Stel je een bus voor met een bestuurder en één passagier naast je en de rest van de passagiers achterin. De passagiers zijn de delen, jouw ikken, en jij bent de bestuurder die bepaalt waar jullie heen gaan. De passagier direct naast je is prominenter aanwezig dan de andere passagiers, het is het deel van waaruit jij op dat moment denkt, handelt en voelt, je primaire ik. Helemaal achterin op de achterbank zitten de verstoten ikken, ze zijn er wel maar mogen bijna nooit voorin zitten en je denken, handelen en gevoel bepalen. In het midden zitten jouw ikken die soms voorin mogen en soms niet. Jij als bestuurder bent getuige van dit alles, ook wel genoemd Bewuste Ego, en jij bepaalt wie voorin mag zitten. Oftewel vanuit welk deel je wilt leven in dat moment. De passagiers op de achterbank, de verstoten delen, zijn nauwelijks aanwezig in je leven want ze zijn niet zichtbaar maar ze zijn er wel. Je kunt ze meer zichtbaar maken door op zoek te gaan naar deze verstoten delen en ze aan het woord te laten.
Op je werk kan jouw primaire deel ‘de verantwoordelijke’ zijn. Als jij je van jongs af aan aangeleerd hebt je overal verantwoordelijk voor te voelen dan zal ‘de onverantwoordelijk’ zo ver weggestopt zitten op de achterbank dat je er in het begin nog helemaal niet bij kunt, laat staan haar uitnodigen om voorin te komen zitten en ook een keer de route (denken, handelen, voelen) te bepalen.
Door je bewust te zijn van jouw primaire deel en door het tegenovergestelde verstoten deel uit te nodigen om ook eens voorin te komen, leer je dat je bewust kunt kiezen wanneer je welk deel van jou laat denken, handelen, voelen.
Hoe meer je je bewust wordt van het feit dat jij niet dat ene deel bent maar dat je de som van alle delen bent en dat je kunt kiezen welk deel nu aan het woord mag, oftewel voorin mag zitten en de route bepalen, hoe meer je in balans bent en hoe beter je voor jezelf kunt gaan zorgen.
Hal en Sidra Stone zijn de grondleggers van dit concept en noemden het Voice Dialogue. Met behulp van een Voice Dialogue coach kun je in gesprek gaan met die ikken in jou waardoor je waardevolle en vaak verrassende informatie krijgt over jezelf. Door juist ook de verstoten delen aan het woord te laten komt er meer balans in je leven.
Hoe zijn die delen ontstaan?
Ook al ben je opgegroeid in het meest liefdevolle gezin dat je je kunt voorstellen, we hebben allemaal op zijn minst teleurstellingen ervaren, pijn geleden, afscheid moeten nemen.
Al vanaf het moment dat we geboren worden leren we dat we iemand nodig hebben om te overleven, dat we niet heel zijn zonder de verzorgende ander. Alleen dit gegeven al heeft heel veel impact op hoe we vanaf dat moment relaties aangaan met anderen. ‘Zonder de ander overleef ik niet.’ Tegenwoordig realiseren we ons dit en kunnen wij als ouders onze kinderen langzamerhand leren op eigen benen te staan op een gezonde manier, als het ware te leren dat je zelf genoeg bent. Maar de meesten van ons hebben dit niet geleerd van onze ouders, simpelweg omdat ze dit niet wisten.
Velen van ons hebben in hun gezin van herkomst ook nog ervaren dat ze niet altijd kregen wat ze nodig hadden op dat moment. Dat was geen onwil van je ouders of verzorgers, zij wilden het beste voor jou, maar ze wisten gewoonweg niet dat jij ergens behoefte aan had en hoe ze jou dat konden geven. Ze hebben dit immers zelf ook niet geleerd van hun ouders.
Met name de periode van conceptie tot een jaar of zeven is hierin een belangrijke periode. Je hebt dan allereerst een volwassene nodig om samen mee te co-reguleren. Dat houdt in dat als je je gestresst voelt door een gebeurtenis je door sociale interactie (praten of vastgehouden worden) je zenuwstelsel tot rust en weer in ontspanning krijgt. Is die co-regulatie niet of niet voldoende tot je beschikking dan zul je je vaak in meer of mindere mate gestrest blijven voelen. En je gaat gedragspatronen ontwikkelen om te voorkomen dat je weer in zo’n situatie terecht komt en zo leer je dus jezelf te beschermen.
Verder kun je nu eenmaal niet alles krijgen wat je als kind nodig hebt van je ouders op ieder moment van de dag waardoor je onbewust overlevingsstrategieën aanleert. Je bent compleet afhankelijk van de verzorging en aandacht van je ouders en zult alles doen, wat in je vermogen ligt, om je aan te passen om die zorg en aandacht toch te krijgen. Ook als je al wat ouder bent en bijvoorbeeld zelf een vreselijk onaardige juf hebt gehad of altijd gepest bent op school kan dat diepe sporen nalaten. De vrouwen die ook nog (seksueel) misbruik of geweld hebben ervaren zullen zeker hun overlevingsstrategieën hebben gecultiveerd.
Je gaat gedrag vertonen om te overleven en in je hersens worden daarmee paden aangelegd die ervoor zorgen dat in bepaalde situaties of bij bepaalde triggers (een woord, gebaar, lichaamshouding van een ander, geur, enz.) jij automatisch en zonder nadenken datzelfde pad gaat afleggen. Dat is immers bekend voor je en dus veilig. Ook neem je hierdoor, vaak onbewust, overtuigingen over jezelf aan. Deze overtuigingen kunnen ook de stemmen van anderen zijn die je hebt overgenomen en bent gaan geloven. Het zijn de woorden die over jou en tegen jou gezegd zijn. Als je ouders zelf de overtuiging hadden dat jij niet zo makkelijk leert, dan ben je dat (onbewust of bewust) gaan geloven en zul je je onbewust ook zo zijn gaan gedragen.
Dat wil niet zeggen dat dit gedrag goed is voor jou of dat die overtuigingen helpend zijn op volwassen leeftijd.
Bijvoorbeeld:
Je moeder had weinig fysieke aandacht voor je als baby. Je hebt je daardoor afgescheiden gevoeld van iemand waar je totaal afhankelijk van was en waar je nog helemaal niet afgescheiden van kon zijn. Je hebt onbewust daardoor de overtuiging opgedaan: ‘ik ben niet goed genoeg’, of ‘ik ben het niet waard’.
Als ouder kind ben je continue aan het afstemmen op die ander in plaats van op jezelf. Wat kan jij doen om toch die liefde en aandacht te krijgen? Misschien ging je heel erg zorgen voor je moeder, of ging je heel erg je best op school doen. Misschien hield jij je klein en onzichtbaar en durfde je niet te gaan staan voor jezelf. Misschien heb je nooit geleerd je grenzen aan te geven maar deed je wat er van je verwacht werd volgens de regels. Of leerde je jezelf aan kritisch te zijn op jezelf zodat je meer volgens de normen en waarden van je gezin van herkomst en de maatschappij zou leven.
Daardoor ontstonden die delen in jou zoals de pleaser, de perfectionist, het brave meisje en de innerlijke criticus en vind je het als volwassenen ook nog niet zo makkelijk je (eigen) grenzen aan te geven of überhaupt te herkennen, voor jezelf te zorgen i.p.v. voor anderen, eerst loyaal te zijn aan jezelf i.p.v. eerst loyaal aan anderen.
De delen die belemmerend kunnen werken op volwassen leeftijd, zoals de pleaser, de perfectionist en zelfs de innerlijke criticus, mogen we evengoed eren. Zij zijn namelijk niet voor niets ontstaan en hebben ons door moeilijke periodes heen geholpen om te overleven en te kunnen leven in ons gezin van herkomst en de maatschappij waarin we zijn opgegroeid.
Je bewust worden van je gedrag en de overtuigingen die eronder liggen zijn belangrijk om inzicht te krijgen in waarom je de dingen doet zoals je ze doet, ook al zijn ze niet helpend voor je. Waarom je iedere keer kiest om ja te zeggen terwijl je nee bedoelt bijvoorbeeld. Waarom je geen grenzen aangeeft, altijd maar doorwerkt of voor die ander blijft zorgen, zelfs als die eigenlijk niet geholpen wil worden.
In module 1 van de online training ‘Van zorgen voor leerlingen naar zorgen voor jezelf!’ ga je je bewust worden van de primaire delen in jou, leer je je tegenovergestelde delen kennen en een betere balans te vinden tussen die twee. Deze module gaat over afstemmen op jezelf in de ochtend. We kijken naar je ochtendroutine en je krijgt lichaamsgerichte oefeningen zoals ademhalings-en ontspanningsoefeningen. Je leert meer over je zenuwstelsel en waarom het zo belangrijk is voor je hele welzijn om zo vaak als mogelijk in ontspanning te leven.
