Lees in deze blog wat het effect van jouw gedrag als redder is op anderen én jezelf. En hoe je je gedrag positief kunt ombuigen naar ondersteunend en gelijkwaardiger gedrag.
Haar leerling Tim was een onderpresteerder, dat was haar wel duidelijk. Ze gaf biologie aan hem en de vragen die hij stelde en de opmerkingen die hij maakte lieten haar zien dat hij een slimme jongen was maar dat het hem niet lukte om dat te laten zien. Zijn huiswerk maakte hij nooit, zijn cijfers waren lager dan ze van hem verwachtte. Af en toe kwam hij te laat in de les. Het leek hem niet veel te doen, hij haalde vaak zijn schouders op. Ze mocht hem wel en maakte zich zorgen dat hij nog verder zou afglijden.
Dus ging ze harder werken. Iedere week riep ze Tim bij zich voor een persoonlijk gesprekje om te kijken of ze erachter kon komen wat er aan de hand was. Af en toe controleerde ze zijn agenda om te kijken of het huiswerk er wel in stond. Dit alles tot zijn tegenzin, overigens. Het huiswerk stond er wel in dus nam ze contact op met thuis om met ouders in gesprek te gaan. Ouders hadden daar geen tijd voor en ze merkte wel dat ze niet veel zin hadden zich ermee te bemoeien. Dus ging ze nog harder werken en vaker mailen met argumenten en bewijzen dat het echt nodig was hem te beter te begeleiden. De ouders mailden terug dat het haar taak was de leerling aan het werk te krijgen en ze vonden dat de school slecht georganiseerd was.
Haar collega’s vonden Tim vooral lui en weinig aanspreekbaar. In de vergaderingen probeerden ze hen te laten inzien dat er iets anders met de jongen aan de hand moest zijn maar ze wilden niet naar haar luisteren. En ze ging nog harder werken dan ze al deed. In de pauzes sprak ze af en toe een collega aan in de hoop begrip voor Tim te krijgen. Tim was vaak in haar gedachten en ze sliep er regelmatig slecht van. Ze voelde zich langzamerhand steeds gefrustreerder voelen en kon hem niet loslaten.
Toen ze voor het eerst bij mij kwam voor coaching, gaf ze aan niet meer te weten wat te doen. Hoe kon ze Tim, de ouders en haar collega’s zover krijgen dat ze een tandje harder gingen lopen?
We onderzochten allereerst samen wat dit met haar deed. Hoe voelde ze zich erbij, wat dacht ze, wat deed ze?
Ze dacht vooral dat de ouders niet goed voor hun kind zorgde. Als ouders moet je toch meer geïnteresseerd zijn in de ontwikkeling van je kind, controleren of hij huiswerk had en hem ertoe aanzetten dat ook te gaan doen. Wat ben je anders voor ouders?
Ze vond dat haar collega’s harder zouden moeten werken voor Tim door bv huiswerk te controleren. Ze vond er wat van dat dit niet gebeurde, dat hoort toch bij je taak als docent?
En die leerling, waarom zag hij nou niet dat het beter voor hem zou zijn als hij harder zijn best ging doen? Hij was gewoon eigenwijs.
Ze deed zo haar best en het hielp allemaal niet. Ze voelde bij zichzelf frustratie, machteloosheid, soms boosheid, en vooral vermoeidheid. Ze werd geïrriteerd naar de leerling en ook thuis tegen haar partner en kinderen werd ze kortaf. Ze was niet de beste versie van zichzelf, dat was helder. Ze was helemaal klaar met deze situatie en wilde dit veranderen.
Ik vertelde haar van de dramadriehoek en tekende hem aan haar voor. De dramadriehoek laat zien dat je met iemand in een negatieve, zichzelf herhalende dynamiek zit die niets oplevert behalve stress en frustratie van beide partijen. Er zijn drie rollen te herkennen. De Redder, de Aanklager en het Slachtoffer.
De Redder biedt graag veel en ongevraagd hulp. ‘Kom maar, laat mij het maar even doen’. Hij neemt de verantwoordelijkheid van de ander over waardoor hij anderen afhankelijk maakt en zichzelf onmisbaar.
Het Slachtoffer gedraagt zich hulpeloos, reageert het liefst vanuit onmacht. ‘Ze moeten altijd mij hebben’. Doet hij dat zielig genoeg dan voelt de Redder zich aangesproken. Roept hij irritatie op dan wordt de Aanklager uitgedaagd.
De Aanklager wijst om zijn eigen zwakte te verbergen, anderen graag op hun zwakke plekken. ‘Jij snapt er echt niets van, he’. En ‘Je moet beter je best doen’. De anderen gaan zich schuldig of verontwaardigd voelen en zelf geeft het hem een gevoel van eigenwaarde.
Ik vroeg welke rol ze herkende in zichzelf, ze herkende zich eigenlijk in alledrie wel. Naar de leerling toe was ze vooral de Redder, naar de ouders vooral de Aanklager en naar collega’s afwisselend de Aanklager en het Slachtoffer.
Ik vertelde haar dat je in een relatie met iemand (leerling, ouders, partner) samen in de dramadriehoek kunt zitten waarbij je allebei een rol op je hebt genomen. Als jij de Redder bent naar je leerling toe dan is de kans groot dat je leerling in de Aanklager of Slachtofferrol zit, Hij gaat achterover leunen omdat jij zo hard aan het werk bent. En hij klaagt dat hij iedere keer op gesprek moet komen bij je en dat jij zijn agenda zo vaak controleert. Daar heeft hij toch helemaal geen zin in.
Als je naar ouders toe de Redder bent voor hun kind, gaan ze vrij gemakkelijk in de Aanklagerrol zitten, wel zo comfortabel.
Ze schrok zichtbaar van haar eigen rol in deze dynamiek. Ze voelde ook een beetje schaamte opkomen. Was dat werkelijk wat ze deed? Ze bedoelde het goed maar bereikte het tegenovergestelde. Iedereen ging achterover leunen of aanvallen en zij ging nog harder redderen, aanklagen en zich slachtoffer voelen.
En wat nu? Hoe kom je hieruit?
Dat is vrij gemakkelijk. Op het moment dat je jouw rol in de dramadriehoek inziet en dit van binnen voelt (dit voelen is heel belangrijk) weet je al dat je dit niet meer wilt. De eerste stap (herkennen en erkennen) is genomen. De tweede stap is beslissen dat je het anders wil en dat je je realiseert dat jij dit zelf kunt doen. Als jij verandert in je gedrag, veranderen de anderen hoogstwaarschijnlijk ook. De derde stap is: stap uit die dramadriehoek.
Als jij niet meer gaat redderen, hebben de anderen niks meer om tegen aan te klagen of zich slachtoffer van te voelen.
Dit wil niet zeggen dat je je handen van de leerling af moet trekken en achterover gaat leunen. Hem ondersteunen ipv redderen is wel effectief. Om uit de dramadriehoek te stappen moet je je allereerst bewust worden wat je doet als redder, hoe ziet jouw gedrag er dan uit. Wat zeg je, wat doe je, hoe zit je erbij? Grote kans dat je in gesprekken dan voorover geleund zit. Het kan al helpen door heel bewust achterover te gaan leunen of letterlijk een stap naar achteren te nemen.
Wees de observator van je eigen gedrag. Zodra je doorhebt wat je voelt, doet en ervaart in je reddersrol, zul je het de volgende keer sneller herkennen en jezelf de gelegenheid geven uit de Reddersrol te stappen. Misschien dat de ander nog even protesteert of weerstand biedt. Hij moet wennen aan deze dynamiek maar dat kan heel snel gaan.
Pas dan communiceer je in een gelijkwaardiger positie met de leerling, ouders, partner kunnen waarin ieder zijn eigen verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen aandeel in de communicatie en het proces van b.v. leren en begeleiden.
Hoe is dit afgelopen?
Toen de docent dit ging toepassen in gesprekken en haar gedrag voelde de leerling zich serieuzer genomen en zag hij ook wel in dat hij degene was die iets moest veranderen als hij niet wilde blijven zitten. Hij kon aangeven welke hulp hij daarvoor nodig had en van wie. In de vergaderingen met collega’s kon ze beter verwoorden waar ze tegen aanliep waardoor collega’s bereid waren mee te denken voor een oplossing.
Maar de grootste winst zat bij haarzelf. Omdat ze niet meer zo aan het trekken was aan iedereen, ervaarde ze meer ontspanning en minder stress. Het hield haar veel minder bezig en ze ging weer opgewekt naar huis. Ze kwam erachter dat ze dit in privé situaties ook vaak deed en ze besloot ook hier niet meer te redderen. Al met al leverde een paar coachgesprekken haar op dat ze zich bewust werd van haar eigen valkuilen en dat ze het geleerde direct kon toepassen en evalueren. Hierdoor verbeterde ook haar relaties met de mensen om haar heen in positieve zin.
Wil je leren en ervaren hoe je, net als zij, van de dramadriehoek naar de winnaarsdriehoek kunt gaan?
In de online training ‘Van zorgen voor leerlingen naar zorgen voor jezelf!’ leer je meer over de Dramadriehoek én de Winnaarsdriehoek en nog veel meer. Je wordt je bewust van jezelf, je belemmerende gedrag, je patronen, waar ze vandaan komen en hoe je ze kunt ombuigen in positief gedrag. Je gaat daardoor beter voor jezelf zorgen en je ervaart meer ontspanning, balans en zelfliefde.
